Pracodawca ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy w miejscu pracy i jego nieodzownym obowiązkiem jest ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obejmuje to również konieczność zapewnienia pracownikom środków czystości do higieny osobistej.

Obowiązek zapewnienia pracownikom środków higieny osobistej wynika z treści art. 233 k.p. oraz § 115 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.). Powołane przepisy stanowią, że pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie pracownikom środków higieny osobistej, przy czym ich ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach.

W każdym regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy powinny być określone normy przydziału wydawanych pracownikom środków czystości ustalone na pewien okres, np. miesiąca. Jeśli jednak pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy (np. zatrudnia mniej niż 20 pracowników), to normy przydziału środków czystości określa on w porozumieniu z przedstawicielem pracowników.

Dostarczone pracownikowi środki czystości są własnością pracodawcy i powinny być pożytkowane wyłącznie w zakładzie pracy.

Rodzaje i ilości przekazywanych środków czystości powinno ustalać się z uwzględnieniem stopnia zabrudzenia ciała przy wykonywaniu obowiązków na stanowisku pracy, wymagań higieny związanej z wykonywanymi czynnościami, względów wynikających z obowiązku przestrzegania wymogów sanitarnych.

Należy podkreślić, że żadne przepisy nie podają szczegółowych sposobów udostępniania środków czystości. Ustawodawca ogranicza bowiem swoją ingerencję w sposoby organizowania pracy, regulując tylko to, co najważniejsze i niezbędne – resztę powierzając inwencji i pomysłowości adresatów ogólnie nakreślonych celów. Ustanawiając normy w art. 233 k.p. i § 115 powołanego wyżej rozporządzenia, ustawodawca wymaga, aby środki czystości zostały pracownikom zapewnione.

Jednak jak ten obowiązek ma być zrealizowany, o tym już powinien zadecydować pracodawca. Stąd też występują różnice w ilościach zapewnianych przez pracodawcę środków czystości ze względu na stan środowiska pracy.

Czynnikami, które mogą sprzyjać zmniejszeniu zapotrzebowania na środki czystości są w szczególności: hermetyzacja procesów produkcyjnych, dbałość o warunki mikroklimatu oraz stan higieniczny pomieszczeń pracy. Pracodawca może w całości lub w części zwolnić się z wydawania bezpośrednio, np. pracownikom biurowym, środków higieny osobistej w naturze, jeżeli zapewni w pomieszczeniach umywalni, przedsionkach kabin WC możliwość korzystania z dozowników z mydłem w płynie oraz papieru ręcznikowego, suszarek do rąk z nawiewem ciepłego powietrza. Często jednak, ze względu na szczególną specyfikę pracy niektórych grup pracowniczych, pracodawca powinien zdecydować się na indywidualne przydziały środków higienicznych poszczególnym pracownikom, zgodnie z opracowanymi dla własnych potrzeb racjonalnymi normami.

Na koniec można jeszcze wspomnieć o tym, że niestety niedopuszczalna jest wypłata ekwiwalentu pieniężnego za przysługujące pracownikowi środki czystości. Pracownicy mogą natomiast żądać od pracodawcy zwrotu poniesionych na ten cel wydatków, w sytuacji gdy wbrew obowiązkowi pracodawca nie zapewnił im niezbędnych środków czystości.